خاطرات سیاسی قوام السلطنه

بیست سال پیش از آن، در سال های آخر سلطنت احمدشاه، قوام نخست وزیر و رضا خان (سردار سپه) وزیر جنگِ کابینه ی او بود، محمدرضا نیز کودکِ سه یا چهارساله ای سرگرم بازی های کودکانه بود که گاهی همراه پدرش او را می دید. آن روز قوام، مثل خیلی از سیاست مردان کارکشته ی بازمانده از دوره ی قاجار، که پهلویِ بی اصل و نصب را با تحقیر نگاه می کردند، با تفرعن جوانی و خامی شاه را که تازه بر تخت نشسته بود، به او یاد آوری کرد (رضا شاه هم نبود که از ترس او کسی نتواند نفس بکشد).

بعدها وقتی قوام نخست وزیر محمدرضا شاه شد، همواره رابطه سردی بین آن ها برقرار بود، سیاست مدارِ استخوان خردکرده ، خوش نداشت شاه جوان را در میدان سیاست به بازی بگیرد. بعد از سه ماه که هیچ سراغی از شاه نگرفته بود، به طور خصوصی گله گذاری شاه را به گوش قوام رساندند که لااقل برای حفظ ظاهر هم که شده سری به شاه بزند

این ماجرا مربوط به آغاز حکومت محمدرضا پهلوی بود یعنی زمانی که او خود را شاهی دموکرات و پایبند به اصول مشروطه نشان می داد. بعد از واقعه سال ۱۳۲۷ و تیراندازی به شاه در دانشگاه تهران که نخستین گام ها، با تغییر برخی اصول قانون مشروطه، برای متمرکز کردن قدرت در دست شاه برداشته شد، قوام نخستین کسی بود که طی نامه ای به شاه نوشت که رضاشاه با رضاشاهی اش، هیچگاه به خود اجازه نداد دست در قوانین مشروطه ببرد ندر ادامه این نامه نیز از عواقب ناگوار چنین کاری در آینده خبر داد. البته خود قوام آن قدر زنده نماند که درستی پیش بینی اش را درباره ادامه چنین رویه ای در حکومت شاه ببیند.