آیین زرتشت کهن روزگار و قدرت ماندگارش

“مری بویس”، دین‌شناس و متخصص برجسته‌ی ادیان ایران باستان و استاد ایران‌شناسی دانشگاه لندن، در این کتاب مجموعه‌ای از سخنرانی‌های درسی خویش در زمینه‌ی ایران‌شناسی در دانشگاه کلمبیا را گردآورده است. بویس که در جایگاه استاد صاحب‌نظر آیین زرتشتی و سنت‌هایش حضور یافته بود، در این سخنرانی‌ها با برخورداری از سرچشمه‌های دانشی ژرف به طرح جزئیاتی پرداخته که ریشه‌های آیین زرتشت، اصول بنیادی و زمینه‌های رشد و تحول آن را تا به امروز شامل می‌شود. دو فصل نخست کتاب، به عمر واقعی کیش زرتشتی، فرضیات موجود در خصوص زمان و زادبوم زرتشت و هم‌چنین زمان و مکان واقعی پیامبری وی اختصاص دارد. بویس فرضیه‌ی اشتباه و مجعول سده‌ی ششم ق. م را برای زندگی زرتشت رد کرده و آن را به 1200 ق. م می‌رساند. وی می‌کوشد تا آموزه‌های زرتشت را در جایگاه جامعه‌ی کهن وی بررسی کند، سپس رشد کیش او تا مرزهای توان و گمانه‌زنی خردورزانه در سده‌های پس از آن پی گرفته شده است. در فصل‌های پایانی خلاصه‌ای از پژوهش‌های زرتشتی شناختی در ایران اسلامی تا میانه‌ی سده‌ی بیستم میلادی به دست داده می‌شود و تداوم حیات این کیش در عصر جدید زرتشتی راست‌کیشی (ارتدوکسی) و زرتشتی راست‌کرداری دنبال می‌گردد. در شکل‌گیری تحول دینی عصر زرتشت نویسنده سه عامل را مهم می‌داند: نخست، قدرت دینی متعلق به قوم زرتشت که پیامبر بر شالوده‌ی آن بالیده است، دوم، ناآرامی‌های خشونت‌باری که قبایل ایرانی را به روزگار زرتشت برآشفت، و سوم، خود زرتشت که سرشتی سرشار از موهبت هوش و جنبش داشته و توان پیوند دادن زیبایی والای سخن با پندارهای مهرآمیز اخلاقی را دارا بوده است.