نویسنده: اندرو لینکلیتر
مترجم: علیرضا طیب
نشر: وزارت امور خارجه
توضیحات: نوشته “روابط بین الملل و جامعه شناسی تاریخی، فروریزی مرزها” که استفن هابدن، استاد دانشگاه ویلز، به گونه ای روال مندانه و دانشورانه آن را به نگارش درآورده است، یکی از نوشته های خوب و بینش بخش در زمینه نظریه پردازی های روابط بین الملل با نگرشی جامعه شناسانه و تاریخمند می باشد. که چنین روالی به خودی خود از خشکی و ناپویایی که از چند دهه پیشتر گریبانگیر رشته روابط بین الملل بود، می کاهد. البته همانگونه که هابدن در نوشته خود آورده است، شالوده این نگرش نو از دهه های 1960 و 1970 گام به گام پی ریزی شده است…

سرفصل های کتاب عبارتند از:
دیباچه: یک چرخه تاریخی در روابط بین الملل
تاریخ: جامعه شناسی و جامعه شناسی تاریخی
کنت والتز و برداشت وی از نظام روابط بین الملل
تدا اسکاکپل
چارلز تیلی
مایکل من
امانوئل والرشتاین
جامعه شناسی تاریخی و روابط بین الملل

نویسنده:صفا محمود عبد المعال
نشر: وزارت امور خارجه
توضیحات:
از اهداف نظام آموزشی اسرائیل این است كه دانش آموزان از شروع دوره ابتدایی براساس مفاهیم و اصول سازمان های یهودی كه اسرائیل بر مبنای آن در سال 1948 ایجاد شد، تغذیه فكری شوند.

سیاست هایی كه تا امروز همچنان ادامه دارد.
هدف دیگر نظام آموزشی اسرائیل كه به مقوله های دینی تورات نیز درهم آمیخته شده این است كه فلسطین در قرون و عصرهای گذشته سرزمین اسرائیل و اورشلیم پایتخت این سرزمین بوده است و با وجود این كه حوادث بسیاری از اسارت، قلع و قمع و ویرانی بر پادشاهی داود، سلیمان و هیكل سلیمان گذشته، خداوند مقرر كرد این سرزمین موعود بنی اسرائیل و محل اقامت آنها بعد از پراكندگی ها و آوارگی ها قرار گیرد.

نویسنده:منوچهر مرادی
نشر: وزارت امور خارجه
توضیحات:
بی تردید همه کسانی که در مدارس ابتدایی، متوسطه یا دانشگاه ها به تحصیل اشتغال داشته اند یا در امتحانات استخدامی شرکت گرده اند، تا اندازه ای با آزمون های روان شناختی و آموزش آشنایی دارند. دانش آموزان در نخستین ماه های ورود به دبستان با امتحان و آزمون روبه رو میشوند.

نویسنده: الکسی دی.وسکز سنسکی
مترجم:محمود جوادی
نشر: وزارت امور خارجه
توضیحات:اگر بپذیریم که نظریه‌ها بخش بسیار حیاتی بن‌مایه‌های ساخت علوم را تشکیل می‌دهند، شناخت و تسلط بر نظریه‌های یک دانش و تجربة انسانی، همچون علم روابط بین‌الملل را می‌توان عنصر اساسی و شاکلة آن دانست. بسیاری از توصیفات، تحلیل‌ها، تبیین‌ها و حتی آینده‌پژوهی‌های انجام‌گرفته در حوزة روابط بین‌الملل، مبتنی بر یک شاکلة نظری می‌باشد. بنابراین، می‌توان ادعا کرد چیرگی یک نظریه در ذهن یک سیاست‌مدار، یک دیپلمات و یا یک کارشناس روابط بین‌الملل، ناخودآگاه ترسیم‌کنندة شیوة تفکر، استنتاج و حتی پیش‌بینی‌های وی خواهد بود. بر این اساس، اینکه چهارچوب‌ها و شاکله و مصادیق یک نظریه، برخاسته از کدام فرهنگ و شرایط و خاستگاه می‌باشد، ارزش زیادی در تخمین کارآمدی، ارزش و قابلیت انطباق آن با شرایط متفاوت و مفروض دارد.

نویسندگان کتاب حاضر، با فرض گرفتن یک اصل ساده، یک سؤال ساده را در پیش چشم خواننده قرار می‌دهند. اصل این است که «نظریه‌های کنونی روابط بین‌الملل تماماً غربی هستند و متناسب با پیش‌فرض‌ها و ذهنیت و مصادیق غربی»، و سؤال آنها هم این است: «چرا هیچ‌‌کس دیگری (در این کتاب کشورهای آسیایی‌)، نظریه‌ای متناسب با شرایط، محیط، تجربیات و آموزه‌های خود ارائه نکرده است؟».

البته آنان ابتدا می‌پذیرند که در نقاط مختلف به اندک اندیشه‌ها یا بازیگران غیرغربی اجازة عرض‌اندام داده شده، اما آن را عمدتاً برای اثبات ادعاهای جهان‌روا انگارانه نظریه‌های فعلی برمی‌شمارند. از نگاه آنان از یک جهت مهم، می‌توان اندیشه‌های مطرح در نظریه‌های غربی روابط بین‌الملل را جهان‌روا نیز دانست، ولی از جهت دیگر می‌توان آنها را اندیشه‌هایی خاص، خُرداندیش و اروپامحور دانست که برای محکم‌تر ساختن ادعاهایشان وانمود به جهان‌روا بودن می‌کنند.

با این‌حال، آنان خوش‌بین بوده و معتقدند: «این غرب‌محوری دست‌کم حکایت از این امکان دارد که جوامع غیرغربی براساس تاریخ‌ها و نظریه‌های اجتماعی خاص خودشان به دریافت‌هایی از روابط بین‌الملل برسند و حتی این دریافت‌ها را به‌صورت ادعاهایی جهان‌روا تعمیم دهند». در حقیقت آنان در کنار پذیرش ارزش فراوان این مصادیق خرد بشری، بیان می‌دارند که به هر حال این نظریه‌ها ریشه در تاریخ بسیار مشخص و خاصی دارند و بنابراین، می‌توان امید داشت اتخاذ چشم‌انداز تاریخی جهانی‌تر بتواند به دیدگاه‌های بیشتری راه پیدا کند.

به هر حال، یکی از نکات جالب کتاب ارجاع و یادآوری چندین‌بارة نویسندگان کتاب به این سخن رابرت کاکس است: «نظریه همواره به نفع کسی و برای مقصودی پرداخته می‌شود». به اعتقاد نویسندگان کتاب، می‌توان بیشتر نظریه‌های رایج فعلی را در پرتو سخن کاکس تعبیر کرد به‌ویژه نظریه‌هایی را که تنها شیوه‌ای برای تحلیل عرضه نمی‌دارند، بلکه افزون بر آن نگرشی دراین‌باره ارائه می‌کنند که جهان شبیه چیست (واقع‌گرایی، کثرت‌باوران مکتب انگلیس) یا باید به چه چیز شباهت داشته باشد (لیبرالیسم، مارکسیسم، نظریه انتقادی، همبستگی‌باوران مکتب انگلیس). از نگاه نویسندگان اگر قرار است کل نظریة روابط بین‌الملل را بهبود بخشیم باید نظریه‌های غربی را نه صرفاً از درون، بلکه همچنین از بیرون به چالش کشیم.

نویسنده: بهاره سازمند،حسین صور اناری
نشر: وزارت امور خارجه
توضیحات: گفتمان های هویتی روسیه با فروپاشی اتحاد شوروی، در اطراف مرزهای این کشور با منطقه ای متشکل از دولت ها و مرزهای سرزمینی روبه رو شدند که پیش از این در قالب یک «ما» تعریف می شدند و اکنون باید به عنوان «آنها» باز تعریف شده و جایگاه آنها در پیوستار «خود- دیگری» روسیه مشخص می شد. این گفتمان ها در بازتعریف خود، بر دامنه ای از برداشت های مختلف از تداوم «ما بودگی» در دوران پساشوروی تا «دگرپنداری» و «غیریت سازی» از منطقه اوراسیا تأکید کرده اند. بسته به یکسان انگاری یا دگرپنداری هویتی، منطقه گرایی اوراسیایی در کلان گفتمان های هویتی روسیه (غرب گرایی، دولت گرایی و اوراسیاگرایی) بازنمایی های متفاوتی پیدا کرده و در نتیجه ترجیحات روسیه در این فرایند با چرخش های فروگذارانه و تأکیدگذارانه همراه شده است. این پژوهش در راستای علت یابی افت وخیزهای مشارکت روسیه در منطقه گرایی اوراسیایی، با کاربست نظریه «منطقه گرایی سازه انگارانه انتقادی»، بر این فرض تأکید دارد که «مناظره های هویتی در گفتمان های سیاست خارجی روسیه، علت چرخش های فروگذارانه و تأکیدگذارانه این کشور در ترجیح مشارکت در منطقه گرایی اوراسیایی بوده است».

نویسنده: صادق خرازی
نشر:وزارت امور خارجه
توضیحات:
این کتاب حاوی اسناد و مدارک آزاد شده دولت ایالات متحده آمریکا درباره جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران ( 1332 – 1330ش/ 1951 1954م) است .بخش عمده این اسناد عبارت است از گزارش‌ها و تحلیل‌های سیاسی از اوضاع ایران، همچنین پیشنهادها و راه کارهایی مناسب از سوی دولتمردان آمریکا که مجموعا 14سند را شامل می‌شود1 : “موضع ایالات متحده آمریکا در قبال ایران “(گزارش شورای امنیت ملی به رئیس جمهور)، 2 یادداشت گفت و گو میان دبلیو.ای.هریمن، نخست وزیر مصدق و کلنل والترز، 3 تلگراف سفیر ایالات متحده آمریکا در لندن به وزیر امور خارجه، 4 “روابط آیت‌الله کاشانی و نخست وزیر مصدق”، 5 “روند تحولات سیاسی از مارس 1952م تا سقوط اولین دولت مصدق “(گزارش سرویس خارجی، سفارت ایالات متحده آمریکا)، 6 تحولات احتمالی ایران در 1953(ارزیابی اطلاعات علمی)، 7 “سیاست ایالات متحده آمریکا در قبال وضعیت کنونی ایران “(گزارش به شورای امنیت ملی)، 8 پیشرفت‌های احتمالی در ایران طی سال 1954م، 9 شرایط و گرایش‌های موثر بر امنیت ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه در سال 1953م، 10 “اقدام‌های احتمالی دولت ایالات متحده آمریکا در حمایت از دولت جانشین مصدق”، 11 حزب کمونیستی توده، ایران را تهدید می‌کند، 13 یادداشت وزارت امور خارجه به رئیس جمهور، 14 مذاکرات در یکصد و شصتمین نشست شورای امنیت ملی .کتاب با “تاریخچه کوتاه سرویس مخفی برای سرنگونی مصدق، نخست وزیر ایران “و سه پیوست پایان می‌پذیرد که عبارت‌اند از1 : خلاصه طرح مقدماتی سیاه اس.ای.اس، 2 طرح ابتدایی لندن برای عملیات آژاکس، 3 گزارش مربوط به جنبه طراحی نظامی عملیات تی.پی.آژاکس، و سرانجام مطلبی در “نقد نظامی عملیات تی.پی.آژاکس .”

نویسنده: محمدکاظم سجادپور
نشر: وزارت امور خارجه
توضیحات:
سه بخش آغازین كتاب مشتمل بر مقالاتی تحت عناوین ” مبانی فرهنگی سیاست خارجی ” ، جنبه های اقتصادی سیاست خارجی ” و “امنیت سیاست خارجی ” حول این مفهوم بنیادین شكل گرفته اند كه سیاست خارجی امری چند وجهی بوده و در پیوند عمیق با تارو پود جامعه باید مورد مداقه قرار گیرد .

تحول ایجاد شده در بعد نرم افزاری قدرت، كانون توجه تحلیلی بخشهای بعدی شامل مقالاتی باعناوین ” پویایی و تحول در سیاست خارجی “، ” تاثیر تحولات نرم افزاری در سیاست خارجی ” و “ایده و سیاست خارجی ” است .

مقاله ای تحت عنوان ” اهداف و ابزار در سیاست خارجی “بخشی دیگر از كتاب است كه روشن می كند در سیاست خارجی با اهداف كمو بیش ثابت و عامی روبرو هستیم كه ماورای متن های متغیر ، پیوسته ، سیاست خارجی را جهت و سامان واحدی می بخشند و این نگرش كلی به همه كشو رها قابل تعمیم می باشد .
چهار بخش پایانی كتاب نیز به مقالاتی با عناوین “گفتمانها ، نگرشها و پژوهشها درسیاست خارجی ایران ” ، ” ژئوپلتیك و سیاست خارجی ایران ” و ” توسعه و سیاست خارجی ایران ” است كه پیشتر در كنفرانسها و نشست های داخل كشور عرضه گردیده اند .

نویسنده: جان ملیسن
مترجم:آنامار فرناندز
نشر: وزارت امور خارجه
توضیحات:
کتاب «امور کنسولی و دیپلماسی» تالیف جان ملیس و آنا مار فرناندز و ترجمه محمود ادیب در سال 1398 از سوی اداره چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران منتشر گردید.
این کتاب به تحلیل ماهیت چندوجهی بعد کنسولی دیپلماسی در روابط بین الملل می پردازد و به فهم خواننده از مفاهیم کلیدی امور کنسولی و چالشهای کنسولی که سه قدرت بزرگ ایالات متحده آمریکا، روسیه و چین با آن مواجه هستند و همچنین ریشه های تاریخی نهاد کنسولی در اروپا کمک می کند. کتاب با تشریح این موضوع که چگونه میتوان امور کنسولی را در بستر گسترده تر رویه دیپلماتیک و بالعکس درک نمود، حوزه های نوینی را در زمینه مطالعات دیپلماتیک می گشاید؛ به گونه ای که مطالعه مغفول واقع شده نهاد کنسولی بتواند فهم خواننده را از دیپلماسی معاصر بهبود بخشد. در اهمیت این کتاب بر اساس آنچه در مقدمه آمده است، گئورگیو پورزیو، رئیس واحد مرکز وضعیت مشترک اروپا وابسته به شورای اتحادیه اروپا معتقد است، این اثر کامل و انتقادی مرجع اصلی در امور کنسولی محسوب می شود و همه افراد ذیربط این حوزه لازم است آن را مطالعه کنند. همچنین جی. آر. بریج، استاد مدعو سیاست بین الملل در دانشگاه لستر انگلستان معتقد است، کتاب فضای یک مشارکت ارزشمند در آن را مهیا می کند و کتاب دارای مقدمه ای قابل فهم و جزئیاتی جالب و غنی و حقیقتاً محرک ذهن است. آلان هنریکسون، مدیر مطالعات دیپلماتیک دانشکده حقوق و دیپلمسای فلچر در دانشگاه تافتن معتقد است، کتاب متشکل از فصلهایی که در آن به بسیاری از کشورها پرداخته است، شایستگی و میزان مشارکت نهاد کنسولی را به طور کامل تبیین می کند و از آنجاکه حرفه کنسولی، حرفه ای خاص، ارزشمند و حیاتی است. دست اندرکاران، مورخین و شهروندان جهانی از این اثر به روز و علمی خواهند آموخت و از آن بهره خواهند برد.

نویسنده: دکتر الهه هلاکویی
نشر: وزارت امور خارجه
توضیحات:
از مقدمه کتاب:
برای درک فرآیندهای سیاسی کنونی در فدراسیون روسیه ضرورتا باید روند دگرگونی سیاسی در این کشور را از دوران اتحاد شوروی مورد بررسی قرار داد. در این راستا شناخت فرهنگ و سنت های سیاسی دوران تزاری و جریان شکل گیری تفکر سیاسی و دولت در روسیه تزاری نیز اجتناب ناپذیر می گردد. این کشور علیرغم دشواری های عظیم کنونی، با در نظر گرفتن امکانات وسیع و عناصر قدرت در آن در مسیر تبدیل مجدد به یک قدرت جهانی حرکت می نماید. با توجه به همجواری آن با جکهوری اسلامی ایران از طریق دریای خزر و نفوذ گستره آن در آسیای مرکزی و قفقاز در مرزهای شمالی کشور ما، بدست آوردن شناخت صحیح و واقعی از نظام سیاسی آن تاثیر جدی بر منافع ملی ایران دارد. لذا ضروری است علاقمندان رشته های علوم سیاسی و روابط بین الملل و کارگزاران سیاست خارجی برای رسیدن به این شناخت با روند شکل گیری فرآیندهای سیاسی در یک نگرش تاریخی تحلیلی آشنا گردند. به این ترتیب ابتدا باید شکل گیری نظام کمونیستی پس از طی دوران امپراطوری تزاری در روسیه و دگرگونی در ساختارهای سیاسی آن مورد بررسی قرار گیرد. تجزیه و تحلیل سیاست های اصلاحی گورباچف که اساسا برای حفظ حاکمیت حزب کمونیست صورت گرفت، بخش مهمی را تشکیل می دهد. درک منطق سیاست های دموکراتیزه کردن جامعه روسیه که او طراحی نمود، بدون مروری بر پیشینه ساختارها و فرآیندهای سیاسی در این کشور میسّر نمی باشد. تلاش های او برای بازگشت به نظام شوراها، برای حفظ نظام سیاسی در حال فروپاشی اتحاد شوروی بود…