قدرتی که بوجود آمده بود که در جامعه توحید، همان بتها را پنهان داشت و در معبد و محراب (الله) آن آتش های فریب را برافروخته بود. باز همان چهره های قارونی و فرعونی که تو می شناسی برادر و چهره های قدسین دروغ همدست و همدستان قارون و فرعون که با نام خلافت الله و خلافت روسول الله، بر جان بشریت و بر جان ما تازیانه شروع نواختند.ما باز به بردگی افتادیم تا معبد بزرگ دمشق را بسازیم دیگر بار مبارزات عظیم، محراب های پرشکوه و قصر های بزرگ  کاخ سبز دمشق و دارالخلافه هزارو یک شب بغداد، به قیمت خون و زندگی ما سرکشید. و این بار به نام الله…

بی شک وجدان عصر ما از چنین اهانت زشتی نسبت به زن جریحه دار می گردد، اما در گذشته و به خصوص جامعه های ابتدایی، این اصل به بسیاری از زنان محروم و بی سرپرست که خود و احیانا فرزندان یتیم شان برای همیشه از زندگی گرم و امن و سالم خانوادگی محروم می شده اند، امکان آن را می داده است که آینده خویش را که فقر و پریشانی و فساد تهدید می کرد، در پناه مردی که درآن روزگار تنها پناهگاه زن و کودک بوده است نجات دهد و خانواده ی که با مرگ سرخ که در گذشته غالبا سراغ مردن را می گرفت سرپرستش را از دست می داد و متلاشی می شد، سامانی تازه گیرد.

نهضت سوسیالیسم را در جهان، فلاسفه و متفکرینی مانند سن سیمون، فوریه، سه، رابرت اوون، ژرژسان، میشله، لوک ویکتور هوگو، کارلیل، دیکنس، ویکتور کنیدران، لاسال پرودن لوئی، بلان، شارل هارل، ژود برتیس، برنشتاین و دیگران بوجود آوردند و انقلاب کمونیسم زائیده طرز تفکر فلاسفه و نویسندگان بزرگی چون هگل، مارکس،،انگلس پله خانف، تولستوی و ماکسیم گورکی و انقلاب کبیر فرانسه معلول قلم و فکر منتسکیو، ولتر، روسو و امثال آنها بوده است.

مسئله روشن فکر، مسئله ای است در یک اسل جهانی- همچنین در یک زمینه اجتماعی و منطقه ای- بسیار حساس و مهم و اساسی، مسئله روشنفکر، مسئله ای است که در دنیا پس از قرون وسطی طرح شده و از قرن هفدهم طبقه ای بنام روشنفکر در اروپا تشکیل می شود و بعد از قرن نوزدهم، این طبقه روشنفکر که در اروپا با همین نام و خصوصیت خاص خودش تکوین پیدا، به کشور های غیر اروپایی ( آفریقایی،آسیایی و امریکای لاتینی) را می یابد.