«پاتریک مودیانو یکی از بهترین و خلاق ترین نویسندگان زنده فرانسه است که بی شک تاثیر بسزایی بر نویسندگان جوان گذاشته است» ج ام جی لوکلزیو، برنده نوبل ادبی 2008 داستانی از جست و جوی حقیقت و گذشته کارآگاهی حافظ باخته که همانند همه شخصیت های ضد قهرمان داستانهای مودیانو، سهمی از گذشته دارد که به بویی از امروز آغشته است

آیا معرفت برترین فضیلت است؟ اگر من فرد دیگری باشم، چی می‌‌شود؟ اگر فردا نیاید چه خواهد شد؟ آیا جهان اطراف ما واقعی است؟ دانش‌آموزان چنین پرسش‌های چالش‌انگیزی می‌پرسند و این پرسش‌ها بعد از خواندن و انجام دادن فعالیت‌های این كتاب بیشتر خواهد شد. این مجلد، كه قسمت دوم كتاب پرفروش فلسفه برای نوآموزان است، عناوینی همچون واقعیت و معرفت را به زبانی ساده و همه‌فهم به بحث می‌گذارد. نویسندگان كتاب برخی از بنیادی‌ترین پرسش‌های زندگی را مطرح كرده‌اند، از جمله مفاهیمی همچون خدا، جهان، آزادی و معنای زندگی. دو سوی بحث درباره هر موضوع، با مباحث اصلی برگرفته از دیدگاه‌های بزرگ‌ترین فیلسوفان جهان و در قالب گفتگوهای گیرا میان دو نوجوان، سامان یافته است.

این کتاب تقریبا مجموعه‌ی مطالبی است که “رولان بارت” درباره‌ی “پروست” نوشته و در اصل، “پدیدار شناسی بارت است با پروست. حکایت نشانه‌ شناسی است که به جست و جوی نویسنده‌ی محبوبش پروست رفته و اینک به گونه‌ای خاص از او حرف می‌زند”. کتاب از چهار بخش اصلی تشکیل شده است: 1- بارت و پروست (نوشته‌های بارت درباره‌ی پروست)، 2- آثار پراکنده‌ی بارت درباره‌ی پروست، 3- بارت، پروست و دیگران (دو نوشته در تحلیل ارتباط میان بارت و پروست، 4- کتاب شناسی.

روسو یكی از بزرگ‌ترین افسون‌گران ادبیات سیاسی است. او خیلی بیش از مونتسكیو بر انقلاب فرانسه، حقوق اساسیِ آن، تفكر سیاسی جدید، تدوین و جایگاه قانون در جامعه تأثیر داشته است. در این زمینه قرارداد اجتماعی عمده‌ترین اثر او به شمار می‌رود. روسو در قرارداد اجتماعی با دید انتقادیِ شدید نسبت به نظریه‌ی پیشگامانی كه در گذشته‌های دور و نزدیك در زمینه‌ی قرارداد اجتماعی اظهار نظر كرده بودند و با قرار گرفتن در بستر حقوق و نه در محدوده‌ی واقعات، كامل‌ترین پاسخ را در مورد مسئله‌ای كه تا آن زمان غیر قابل پاسخ بود ارائه داد: چگونه باید میان آزادی و نظم اجتماعی آشتی برقرار كرد؟ آن‌چه به این ویراست از كتاب ویژگی خاصی بخشیده آن است كه در سراسرِ كتاب، پس از هر صفحه از متنِ قرارداد اجتماعی، صفحه یا صفحاتی، تحت عنوان “در زمینه‌ی متن”، آمده كه به مطالبی اختصاص داده شده كه از دوران یونان باستان تاكنون در زمینه‌ی مسائلی كه در آن قطعه‌ی قرارداد اجتماعی مورد بحث قرار گرفته، عنوان شده است.

این كتاب را در واقع می‌توان مكمل كتاب دیگر نویسنده، نظریه‌های اجتماعیِ كلاسیك، دانست. یان كرایب در این كتاب به نظریه‌ی اجتماعی پس از ماركس، وبر، دوركیم و زیمل می‌پردازد و تحولات آن را از جنگ دوم جهانی به بعد پی می‌گیرد. نویسنده در بخش یكم كه عنوان “مقدمه” را بر خود دارد، به بحث درباب تفكر نظری می‌پردازد. در بخش دوم “نظریه‌های كنش اجتماعی” را طرح می‌كند. در این بخش از كاركردگرایی ساختاری و آراءِ پارسونز، نظریه‌ی انتخاب عقلانی، كنش متقابل نمادین، جامعه‌شناسی پدیدارشناختی و روش‌شناسی مردم‌نگر و نظریه‌ی ساختاربندیِ آنتونی گیدنز سخن می‌رود. در بخش سوم كه “از كنش تا ساختار” نام دارد، ساختارگرایی، ماركسیسم ساختارگرا، پساساختارگرایی و پسامدرنیسم موضوع بحث هستند. در بخش چهارم كه “از ساختار یا كنش به ساختار و كنش” نام دارد، دیدگاه‌های مكتب فرانكفورت و یورگن هابرماس مورد بررسی قرار می‌گیرند. در پایان، در فصل كوتاهِ “نتیجه‌گیری: بازی كردن با اندیشه‌ها” نویسنده بار دیگر به بحث درباب نظریه می‌پردازد: چرا باید به مطالعه‌ی نظریه‌ی اجتماعی پرداخت؟ چگونه نظریه‌ی اجتماعی را به كار ببندیم؟ و در پایان به بررسی پدیده‌ی “شخصیت مدرن” می‌پردازد.

این کتاب سعی در بررسی این پرسش‌ها دارد که چرا با وجود سابقه‌ی چندین دهه‌ای مدرنیزاسیون و گسترش شهرنشینی و رشد قشرهای متوسط جدید که دارای سابقه‌ی تشکل و مبارزات سیاسی (در قلب احزاب ملی‌گرا، لیبرال و چپ) نیز بودند، و هنگامی که به‌زعم بسیاری از پژوهش‌گران قشرهای سنتی رو به زوال بوده و گروه‌های متوسط جدید حامل نوسازی جامعه و سازندگان آینده‌ی اقتصادی‌ـ‌سیاسی و توسعه‌ی کشور شمرده می‌شدند، در دهه‌های پایانی سده‌ی بیستم آرمان‌های اجتماعی و سیاسی قشرهای سنتی به گفتمان سیاسی مسلط در ایران تبدیل شد؟ قشرهای میانی جامعه‌ی ایران، اعم از سنتی و جدید، در سال‌های 1320 تا 1380 چه تغییراتی یافته‌اند؟ چه ارتباطی میان تغییرات و تحولات درونی “طبقه‌ی متوسط” و تحولات گفتمان‌های سیاسی ایران معاصر وجود داشته و نقش این “طبقه” در آن تحولات چه بوده است؟ و …

“نیچه در طول زندگی‌اش همیشه افكار خود را در دفترهای یادداشت یا برگ‌های كاغذی كه با خود حمل می‌كرد ثبت می‌كرد. بدین ترتیب او عملاً همه‌جا می‌توانست نویسندگی كند. ]…[ او معمولاً این یادداشت‌ها را نگه می‌داشت و بر پایه‌ی آن‌ها دست‌نوشته‌های آثار چاپ‌شده‌اش را تهیه می‌كرد، و در نتیجه شمار بسیاری از آ‌ن‌ها محفوظ ماند. ارتباط میان دست‌نوشت‌های نیچه و آثار چاپ‌شده‌اش در طول دوران زندگی‌اش دستخوش تغییر شده است. در حالی كه آثار چاپ‌شده هرگز كل محتوای یادداشت‌ها را در بر نمی‌گرفت، تنها پس از 1885، یعنی پس از تكمیل چنین گفت زرتشت، بود كه اختلاف بنیادینی میان آن‌چه نیچه در یادداشت‌های خود ثبت می‌كرد و آن‌چه به شكل مشخصی به دست چاپ می‌سپرد به‌تدریج بالا گرفت. در حقیقت، نیچه احساس می‌كرد كه در حال بیگانه‌شدن با واسطه و رسانه‌ای است كه تا كنون به آن اعتماد كرده است. ‘اراده‌ی معطوف به قدرت’، بزرگ‌ترین و بلندپروازانه‌ترین پروژه‌ی ادبی آخرین سال‌های زندگی نیچه، كه او هرگز آن را به چاپ نرساند ــ‌و تنها پس از مرگ‌اش بود كه خواهرش آن را جمع كرد و به ناشر سپرد‌ــ در دل همین یادداشت‌ها جای دارد، یادداشت‌هایی كه از آوریل 1885 تا اوت 1888 را در بر می‌گیرد.” (از پیش‌گفتار كتاب)

مقدمه‌اى سیاسى بر فلسفه چهارده مقاله‌ى شناخته‌شده و تحسین‌شده‌ى لئو اشتراوس را در خود جاى داده است. مقالات “فلسفه سیاسى چیست؟”، “حق طبیعى و رویکرد تاریخی”، “نسبی‌گرایی”، و “یک مؤخره” مهم‌ترین منابع براى فهم تقابل اشتراوس با پوزیتیویسم و تاریخ‌گرایى هستند. مقالات “تعقیب و آزار و هنر نوشتار” و “در باب نوع فراموش‌شده‌اى از نوشتار” خواننده را با نظریه‌ى اشتراوس در باب روش صحیح خوانش متون فلسفى یا همان هنر بین‌خطوط‌خوانى آشنا می‌کنند. مقالات “تربیت لیبرال چیست؟” و “تربیت لیبرال و مسئولیت” ملاحظات صریح و شدیداً مناقشه‌برانگیز اشتراوس درباب مسئله‌ى تربیت و فرهنگ را مطرح می‌کنند. مقالات “در باب فلسفه‌ى سیاسى کلاسیک”، “چگونه فلسفه‌ى قرون میانه را مطالعه کنیم؟”، “سه موج مدرنیته”، و “در باب قانون طبیعی” واضح‌ترین نظریات اشتراوس در باب تاریخ فلسفه‌ى سیاسى یا همان “جدال قدما و مدرن‌ها” را درخود جاى داده‌اند. و در نهایت، مقالات “اورشلیم و آتن” و “پیشرفت یا بازگشت؟” تأملات اشتراوس در باب رابطه‌ى فلسفه و الاهیات، عقل و وحی، یا همان “مسئله‌ى الاهیاتى ـ سیاسی” را مطرح می‌کنند. بر همین اساس می‌توان گفت که این مجموعه خطوط کلى فلسفه‌ى سیاسى لئو اشتراوس را ترسیم می‌کند. همان فلسفه‌ى سیاسی‌اى که تلاش می‌کند با کنارزدن آنچه اشتراوس “شبه‌فلسفه‌ها” یا موانع “مصنوعی” فلسفه‌ورزى می‌نامد، راه را براى احیاى فلسفه در معناى آغازین و اصیل آن باز کند. همان فلسفه‌ى سیاسى که مقدمه‌ى سیاسى بر فلسفه است.

«سیاحت‌نامه‌ی ابراهیم‌بیگ در واقع دائره‌المعارف جامع اوضاع ایران در اواخر قرن سیزدهم هجری است كه با قلمی تند و بی‌پروا و بی‌گذشت تحریر شده است… این نخستین رمان اصیل اجتماعی از نوع اروپایی در زبان فارسی است كه زندگی مردم ایران را همچنان كه بوده تشریح كرده و از این حیث شباهت زیادی به رمان نفوس مرده نویسنده‌ی بزرگ روس، نیكلا گوگول، دارد…» (یحیی آرین‌پور) «انتقاد همه‌جانبه‌ای است بر حیات جامعه‌ی ایرانی كه سیاست، اقتصاد، روحانیت، تعلیمات، اخلاق، اعتقادات و تقریبآ همه‌ی متعلقات اجتماعی را نقادی می‌كند» (فریدون آدمیت) سیاحت‌نامه‌ی ابراهیم‌بیگ یكی از مهم‌ترین آثار دوره‌ی انقلاب مشروطه و پیشتاز رمان‌نویسی اجتماعی در ایران است، و هم از دیدگاه تأثیر ادبی در تاریخ ادبیات نوین ایران و هم از نظر نفوذ اجتماعی در عصر خویش نقش بسیار مهمی ایفا كرده است. و شاید بتوان گفت كه ارزش سیاحت‌نامه در انقلاب مشروطه‌ی ایران نظیر ارزش كتاب قرارداد اجتماعی در انقلاب كبیر فرانسه است. سیاحت‌نامه قصه‌ی سیاسی عاشقانه‌ای است كه با طنز و عصبیت روایت می‌شود. داستان كه با گزارش واقع‌گرای یك مسافرت آغاز می‌شود، اندك‌اندك معنایی تمثیلی به خود می‌گیرد، یعنی پوسته‌ی حادثه‌ها را می‌شكافد و به حوادث و بازیگران خود معنایی تاریخی یا اسطوره‌ای می‌بخشد و بدین طریق در گنجینه‌ی ادبیات نوین ایرانی جایگاهی ممتاز می‌یابد.